„Poprawa ludzkich spraw może nastąpić przez umożliwienie wszystkim ludziom gruntownego wykształcenia. Uczyniłoby ono ludzi zdolnymi do poznania tego, co jest prawdziwe i do działania w myśl zasad uznanych za prawdziwe.” (Jan Amos Komeński).
W Programie GAMBIT 2005-2013 proponowane są dwa główne kierunki zadań dla obszaru edukacji, a mianowicie: zapewnienie systematycznej edukacji w zakresie Brd oraz przygotowanie kadry pedagogicznej do działań edukacyjno – opiekuńczo – wychowawczych na rzecz brd.
Zapewnienie powszechnej i obowiązkowej szkolnej i pozaszkolnej edukacji brd wszystkim grupom wiekowym dzieci i młodzieży jest prawnym obowiązkiem w świetle zapisów w aktach prawnych. Nadrzędnym celem edukacji brd jest wyszkolenie świadomego, kulturalnego, szanującego i przestrzegającego prawo uczestnika ruchu drogowego.
Kolejnym zadaniem podnoszącym skuteczność edukacyjnych działań jest przygotowanie kadry szkoleniowej, posiadającej obiektywną, rzetelną wiedzę w zakresie brd, traktującą realizację tego zadania, poprzez pryzmat ochrony życia i zdrowia. Kadra pedagogiczna to nie tylko szkolni nauczyciele dzieci i młodzieży, to nauczyciele akademiccy, egzaminatorzy, wykładowcy na kursach dla instruktorów nauki jazdy i instruktorzy nauki jazdy. Szczególnie instruktorzy jazdy powinni być dobierani jako najlepsi z najlepszych, ciągle podnoszący swoje kwalifikacje i wiedzę i weryfikowani w zakresie znajomości zasad przepisów ruchu drogowego i ich poszanowania oraz umiejętności pedagogicznego prowadzenia cyklu szkoleniowego.
Wobec powyższego, jednym z ważniejszych zadań zapisanych w Programie GAMBIT 2005-2013 jest podniesienie jakości kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli i osób prowadzących szkolenia uczestników ruchu drogowego.
W reformie systemu edukacji, obok tradycyjnych przedmiotów ważne stały się nowe obszary edukacji, przenikające się nawzajem w swoich treściach, celach i zadaniach. Dotychczasowy termin “wychowanie komunikacyjne”, występujący w programach szkolnych, należy przybliżyć do rzeczywistości, potrzeb młodego pokolenia i nowej jakości pracy szkoły, nadając mu nazwę: edukacja motoryzacyjna. Edukacja motoryzacyjna uwzględnia wiedzę zarówno z zakresu motoryzacji, jak i bezpieczeństwa w ruchu drogowym, realizowaną wieloaspektowo, integrując różne przedmioty szkolne, działania pozalekcyjne i środowiskowe.
Ciągły brak systematyczności, ciągłości i realizmu w szkolnych działaniach edukacyjnych powoduje niepełne i nieugruntowane przygotowanie dzieci do uczestniczenia w ruchu drogowym. Wychowanie komunikacyjne w obowiązujących szkoły podstawach programowych przypisane jest przedmiotowi technika i to, jako jej niewielki element składowy. Edukacja drogowa dzieci kończy się w szkole podstawowej najczęściej na etapie uzyskania przez 10-latka karty rowerowej. Po 2-letniej przerwie w edukacji brd, w części gimnazjów, okazjonalnie realizuje się tematykę brd. I na tym kończy się edukacja drogowa naszych dzieci.
Główne zadania szkoły i nauczycieli w zakresie edukacji motoryzacyjnej to:
• systematyczne zapewnienie dzieciom i młodzieży możliwości nabywania umiejętności i poznawania zasad prawidłowych zachowań w ruchu drogowym,
• zmiana zachowań wszystkich uczestników ruchu drogowego – dzieci, młodzieży, rodziny, rówieśników, nauczycieli, przedstawicieli władz lokalnych i innych dorosłych,
• kształtowanie pozytywnego stosunku do otoczenia i ludzi, przekonań, postaw i wartości wobec życia i zdrowia.
W związku z powyższym, edukacja motoryzacyjna w szkole powinna być ujęta zarówno jako program dydaktyczny, jak i wychowawczy. Zapewni to spójność i prawidłową jej realizację na wszystkich zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych przez wszystkich, odpowiednio wyszkolonych nauczycieli i będzie przyczynkiem do współpracy i integracji działań kadry pedagogicznej, zgodnie z założeniami nowoczesnej edukacji. Aby edukacja motoryzacyjna spełniła swoją rolę, powinna być: usystematyzowana, praktyczna, ciągła i uspołeczniona.
Małe dzieci powinny przejść przede wszystkim szkolenie wzrokowe, słuchowe i ruchowe pod kierunkiem pedagogów i w ścisłej współpracy z rodzicami. Szkolenie takie powinno pomagać dzieciom radzić sobie w rzeczywistym ruchu drogowym w ich aktualnym wieku. Każde postępowanie na drodze, prawidłowe i nieprawidłowe, powinno być dziecku objaśnione. Ważne jest, by dzieci w swoim otoczeniu widziały tylko takie zachowania, jakich się od nich wymaga i jakim się mają wykazać. Należy unikać symboli zwierzęcych, wyolbrzymionych(słonia, misia), gdyż w rozumowaniu dzieci jest to utożsamiane z bajkami. Bajka ma dobre zakończenie, a rzeczywistość złego zachowania w ruchu drogowym ma tragiczne zakończenie.
W edukacyjnych działaniach na rzecz brd konieczna jest współpraca nadzoru i samorządów prowadzących szkoły oraz koordynacja w podejmowanych projektach instytucji statutowo zajmujących się brd. Każda grupa zawodowa i społeczna ma obszar do działania na rzecz poprawy brd, ochronę życia i zdrowia w ruchu drogowym, szczególnie najmłodszych jego uczestników. Przywoływany wcześniej znamienity pedagog Jan Amos Komeński powiedział, że „człowiek powinien używać rozumu do naprawy świata.” (Alt R., 1957). Dlatego należyta edukacja w zakresie brd wszystkich grup zawodowych i społecznych może i powinna w istotnym stopniu przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Człowiek wykształcony daje codziennie dobry przykład zachowań kulturalnych, zgodnych z prawem, w szacunku dla praw innych uczestników ruchu drogowego.
Do pobrania: Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży. Szkolna edukacja motoryzacyjna