Dekada działań 2011-2020
Globalny Plan Dekady Działań na rzecz Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 2011-2020
Plan jest dokumentem ułatwiającym koordynację wspólnych działań oraz osiągnięcie założonych celów Dekady Działań na rzecz Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 2011-2020. Wyjaśnia tło i przyczyny powstania deklaracji ogłoszonej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych. Jest narzędziem wspierania krajowych i lokalnych planów działań, określającym jednocześnie ich ramy prawne i umożliwiającym skoordynowanie działań na poziomie globalnym. Jest skierowany do szerokiej rzeszy odbiorców: przedstawicieli władz państwowych i lokalnych oraz organizacji społecznych, które chcą włączyć się w Dekadę.
Każdego roku na całym świecie około 1,3 mln osób ginie w wypadkach drogowych (ponad 3 tys. zgonów dziennie), przy czym ponad połowa z tych osób nie podróżuje samochodem. 20-50 mln osób zostaje rannych, a odniesione obrażenia są przyczyną ich niepełnosprawności. 90% wypadków drogowych ze skutkiem śmiertelnym wydarza się w krajach o niskim i średnim dochodzie, gdzie zarejestrowana jest mniej niż połowa światowej liczby pojazdów. Obecnie wypadki drogowe są jedną z trzech głównych przyczyn zgonów osób w wieku od 5 do 44 lat. Jeżeli nie podejmie się natychmiastowych i skutecznych działań, wypadki drogowe staną się piątą przyczyną zgonów na świecie określoną na 2.4 miliona zgonów każdego roku.
Ekonomiczne skutki wypadków drogowych zostały oszacowane na 1% do 3% PKB rocznie poszczególnych krajów na świecie, co daje w sumie ponad 500 mld USD. Zmniejszenie liczby ofiar wypadków drogowych pozwoli złagodzić cierpienie, uruchomić rozwój i uwolnić zasoby finansowe na inne, bardziej efektywne ich wykorzystanie.
Oprócz wypadków drogowych, wzrost poziomu motoryzacji powoduje wiele innych negatywnych konsekwencji dla zdrowia ludzi i dla środowiska w skali globalnej. Już obecnie wiele stron świata dotknęły skutki zmian klimatu. Statystyki wskazują, że transport samochodowy – który jest nadal w dużym stopniu zależny od ropy naftowej – odpowiada za 14% światowych emisji gazów cieplarnianych. Emisje te negatywnie wpływają na zdrowie ludzi, głównie na układ oddechowy. Na zdrowie także niekorzystnie wpływa zmniejszenie aktywności fizycznej, która jest wynikiem uzależnienia od samochodu. Na całym świecie decydenci zastanawiają się, w jaki sposób zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych oraz ich wpływ na zmiany klimatu. Działania podejmowane w ramach Dekady na rzecz Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego będą jednocześnie miały wpływ na łagodzenie skutków zmian klimatycznych. Na przykład ograniczenie korzystania z pojazdów silnikowych poprzez promowanie bezpiecznych i czystych ekologicznie środków transportu publicznego przyczyni się jednocześnie do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych oraz liczby obrażeń w ruchu drogowym.
Wypadkom drogowym można zapobiec. Doświadczenie pokazuje, że odpowiednio finansowane organizacje międzynarodowe oraz krajowe programy lub strategie oparte na wskaźnikach efektywności są kluczowymi elementami skutecznych działań na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego. Obejmują one wprowadzanie czynnika bezpieczeństwa ruchu drogowego na etapie planowania przestrzennego, planowania transportu miejskiego, projektowania bezpiecznych dróg i audyt bezpieczeństwa dla nowych projektów; poprawę bezpieczeństwa pojazdów; promowanie transportu publicznego; skuteczne zarządzanie prędkością przez policję i środki uspokojenia ruchu, ustanawianie i egzekwowanie przepisów dotyczących obowiązku korzystania z pasów bezpieczeństwa, kasków i fotelików dziecięcych; ustanawianie i egzekwowanie limitów zawartości alkoholu we krwi dla kierowców, a także poprawę opieki powypadkowej dla ofiar wypadków drogowych. Kampanie społeczne odgrywają również ważną rolę dzięki zwiększeniu świadomości o zagrożeniach i karach związanych z łamaniem prawa.
Rośnie świadomość, że obecny stan bezpieczeństwa na drogach wywołuje poważne negatywne skutki zdrowotne, społeczne i ekonomiczne. Bezpieczeństwo ruchu drogowego nie jest nowym problemem, jednak w ciągu ostatnich dziesięciu lat zyskało nowy wymiar na poziomie międzynarodowym. Powstało wiele dokumentów opisujących wielkość szkód społecznych, zdrowotnych i ekonomicznych, poszczególne czynniki ryzyka oraz skuteczne środki zmniejszania liczby wypadków drogowych i ich ciężkości oraz szeregu uchwał, wzywających państwa członkowskie i społeczność międzynarodową do włączenia bezpieczeństwa ruchu drogowego do globalnej polityki, tworzenia konkretnych zaleceń oraz do międzynarodowej współpracy w tym obszarze. Współpraca Narodów Zjednoczonych na rzecz Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego (United Nations Road Safety Collaboration) powstała w odpowiedzi na to wezwanie. Pod przewodnictwem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) skupia międzynarodowe organizacje, rządy, organizacje pozarządowe, fundacje i podmioty sektora prywatnego w celu koordynacji skutecznych działań w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego od 2004 roku.
Jednak współczesne inicjatywy i poziom inwestowania są niewystarczające, aby powstrzymać przewidywany wzrost liczby wypadków drogowych z ofiarami śmiertelnymi. Sekretariat Narodów Zjednoczonych w raporcie ogólnym z 2009 r. na temat globalnego kryzysu bezpieczeństwa ruchu drogowego zauważa, że mimo coraz większej świadomości i zaangażowania w kwestie bezpieczeństwa drogowego, wola polityczna i poziom finansowania są dalekie od potrzeb. Sekretarz Generalny ONZ stwierdza, że kryzys wymaga zwiększenia inwestycji i lepszej współpracy, zwraca uwagę na Pierwszą Światową Konferencją Ministrów Transportu (First Globar Ministerial Conference on Road Safety) na temat bezpieczeństwa ruchu drogowego jako dużą szansę dla krystalizacji planów działania i ich realizacji.
Źródło: Instytut Transportu Samochodowego