W okresie dziesięciu lat, obejmującym lata 1998 – 2007, na polskich drogach w wypadkach drogowych zginęło 59 068 osób. Oznacza to, że na każdych 650 mieszkańców naszego kraju, w minionym dziesięcioleciu, tragicznie i w bezsensowny sposób zginął jeden człowiek. W tym samym okresie policja odnotowała 665,5 tysiąca osób rannych; obrażeń ciała w wypadkach doznał więc co 60-ty Polak, a dla wielu z nich obrażenia te pociągnęły za sobą trwałe kalectwo. Równocześnie 52% ankietowanych kierowców w Polsce swoje umiejętności ocenia jako bardzo dobre lub dobre, a pozostałych 48% skromnie ocenia się jako raczej dobrych lub przeciętnych. W tej samoocenie nie ma ocen złych. Są one kierowane tylko wobec pozostałych kierowców. Ci pozostali są oceniani w 25% jako źli i raczej źli, w 55% jako przeciętni, a jedynie w 20% jako dobrzy i raczej dobrzy. W opinii ankietowanych nikt z „pozostałych” kierowców nie zasłużył na ocenę bardzo dobrą (dane Fundacji GAMBIT). W tym przesadnym samochwalstwie oraz krytykowaniu innych uczestników ruchu tkwi część przesłanek tragicznego stanu bezpieczeństwa na polskich drogach.
Przyczyny dużej liczby wypadków drogowych są zapewne różnorodne i złożone. Można się dopatrywać ich w niezadowalającym stanie technicznym dróg, wadach organizacji ruchu, niedostatkach nadzoru nad ruchem drogowym. Wyniki cytowanych badań ankietowych wskazują jednak na jedną z głównych przyczyn: niedostateczne umiejętności kierujących, i to nie tylko „pozostałych”, ale i własne. Przejawiają się one w nieumiejętności przewidywania sytuacji na drodze, nieznajomości praw fizyki rządzących ruchem i statecznością pojazdu, lekceważącym stosunku do innych uczestników ruchu, oraz przecenianiu własnych umiejętności i możliwości. Największe możliwości wskazywania przyszłym, młodym kierowcom na te właśnie przyczyny mają instruktorzy szkół i ośrodków szkolenia kierowców.
Nasuwa się w tym miejscu pytanie: czy kurs kierowców prowadzony przez szkoły i ośrodki szkolenia ma przygotowywać jedynie do zdania egzaminu i uzyskania prawa jazdy, czy do bezpiecznego i rozważnego uczestniczenia w ruchu drogowym? Jeżeli odpowiedź wskaże jedynie pierwszą część poprzedniego zdania, to wystarczy w procesie szkolenia ograniczać się jedynie do pamięciowego „wkuwania” kilkuset pytań występujących w testach egzaminacyjnych i wyćwiczenia niezbędnego minimum programu, realizowanego przez egzaminatora w trakcie egzaminu. Nie poprawi to jednak umiejętności obecnych i przyszłych kierowców. Jeżeli jednak odpowiedź wskaże na prymat bezpiecznego uczestniczenia w ruchu, to należałoby skuteczniej wdrażać te umiejętności, o których jest mowa w Charakterystyce absolwenta kursu, stanowiącej integralną część Programu szkolenia kandydatów na kierowców lub motorniczych. Dokument ten na pierwszym miejscu wymienia nabycie „…wiadomości, umiejętności i zachowań umożliwiających bezpieczne kierowanie pojazdem, w tym co najmniej (…) znajomości i dobrego zrozumienia zachowania ostrożności i właściwej postawy w stosunku do innych uczestników ruchu drogowego…”
Dla ułatwienia skutecznej realizacji programu szkolenia pragniemy przedstawić ośrodkom szkolenia kierowców i instruktorom kilka spostrzeżeń i uwag dotyczących aktualnych problemów stanu bezpieczeństwa w ruchu drogowym, programów poprawy tego stanu realizowanych w kraju, klasyfikacji zagrożeń z uwzględnieniem zachowań młodych kierowców, oraz efektywności szkolenia mierzonej ocenami egzaminatorów kierowców.
Pliki do pobrania: Informator instruktora